کتاب هزارگوهر کلمات گهربار مولاعلی ع - حدیث شماره450....500


مولاعلی ع

450 الی 500

450 «رَحِمَ اللّهُ امرَءََ قَصِّرَ الأَمَلَ، وَ بادَرَ الأَجَلَ


 و َاغتَنَمَ المُهَلَ وَ تَزَوَّدَ مِن العَمَلِ»



 خدا بیامرزد کسى را که آرزویش کوتاه باشد و 

بسوى مرگ بشتابد و فرصتها را غنیمت شمارد

 و از عمل نیک توشه گرد آورد


    بر آن بنده رحمت ز سوى خدا

    که فرصت ز دستش نگردد رها 

، نباشد ورا آرزوى درازکند

 از اجل با عمل پیشباز

==


451 «رَحِمَ َاللهُ اَمرءََ عَرَفَ قَدرَهُ وَ لمَ یَتَعَدَّ طَورَهُ» 


خدا کسى را که خود را بشناسد و پاى از 

حدّش بیرون نگذارد، مى ‏آمرزد


    چو باشد کسى آگه از قدر خویش،

    نه بگذارد از مرز خود پاى پیش

 ببارد بر او رحمت کردگار
، هراسان نگردد بپایان کار
=

452 «رَحِمَ اللّهُ عَبداََ راقَبَ ذَنبَهُ وَ خافَ رَبَّهُ» 


خداوند کسى را که گناهش را در نظر داشته 

از آفریدگارش بترسد، مى ‏آمرزد


    چو کس را بدل خوف یزدان بود،

    مر او را نظر بر گناهان بود

 بیامرزد او را خداوند پاک‏
، دلش گردد از لطف حقّ تابناک‏

==

453 «راکِبُ الظّلمِ یَکبوبِهِ مَرکَبُهُ»


 اسب ستم، سوار بر خود را بزمین مى‏زند


    بر اسب ستم چون شود کس سوار

    نترسد ز گردیدن روزگار

، در اندازدش عاقبت او بسر،

 ز بیداد ناید بجز شرّ و ضرّ

==

454 «رِفقُ المَرءِ وَ سَخائَهُ یُحبِّبهُ اِلى اَعدائِهِ»


 مدارا و بخشندگى انسان را محبوب

 دشمنانش مى‏ سازد


    چو با دشمنان نرمى آرى بکار

    گرت بخشش وجود باشد شعار

، همه دشمنان دوستانت شوند
، همه چاکر آستانت شوند
=

455 «رَفاهِیَّةُ العَیشِ فِى الأَمنِ»


 آسودگى زندگى در امنیّت است


    شود زندگى راحت از ایمنى

    چه از فتنه زاید جز اهریمنى
 شناسد کسى قدر امن و امان،
‏ که روزى فتد از قضا دور از آن‏
=

456 «رِزانَةُ العَقلِ تُختَبَرُ فِى الفَرَحِ وَ الحُزنِ» 
استوارى و سنگینى خرد هر کس در

 هنگام شادى و اندوه شناخته مى‏ شود

    بهنگام شادىّ و سور و سرور،

    بوقت غم و رنج، اى با شعور
 شود وزن عقل و خرد آشکار
، کند آزمایش تو را روزگار

=
457 «زَینُ العِلمِ اَلحِلمُ. زَینُ الحِکمَةِ اَلزُّهدُ فِى الدُّنیا»

 بردبارى آرایش علم است. ترک 

دنیا زینت حکمت است

    بود زیور علم صبر و شکیب 

    شکیبا نباشد بغربت غریب‏
دهد پارسائى بحکمت جمال‏
 فضیلت بتقوى بودنى بمال‏
=

458 «زَینُ الدّینِ الَعَقلُ. زَینُ الإِسلامِ اِعمالُ الإِحسانِ»

 خرد آرایش دین است. نیکى کردن 

زینت اسلام است

    خرد زینت و زیور دین بود

    خرد شیوه مرد حقّ بین بود
 باسلام، نیکى است زینت فزاى

 اگر مسلمى سوى احسان گراى‏
=

459 «زَینُ الدّینِ اَلصّبرِ وَ الرِّضا. زَینُ الإیمانِ اَلوَرَعُ»
 صبر و رضا آرایش دین است. پارسائى 

آرایش ایمان است

    بود زیور دین بصبر و رضا


    بتسلیم در پیشگاه خدا 

ورع زینت و زیب ایمان بود 

هم او سنگر دفع شیطان بود
==

460 «زِیادَةُ الشَّهوَةِ تُزرى بِالمُروَّةِ» 

زیادى شهوت بمردانگى لطمه مى‏زند


    چو شهوت شود آدمى را فزون

    رود از ره عقل و دانش برون‏
 

، نماند ز مردانگى غیر نام‏
از اندازه بیرون مرو و السّلام‏
=

461 «زِیارَةُ بَیتِ اللّهّ اَمنُُ مِن عَذابِ جَهَنَّمَ»
 

زیارت خانه خدا موجب ایمنى از آتش دوزخ است


    اگر کعبه حقّ زیارت کنى، 

    از آن به که صدها عمارت کنى


شوى ایمن از شعله‏ هاى جحیم‏
‏ روى در پناه خداى رحیم‏
=

462 «زِیادَةُ الشُحِِّ تُفسِدُ الفُتُوَّة َوَ فَسادُ الأُخُوَّةِ»
 


بخل زیاد جوانمردى را تباه میکند و برادرى 

و دوستى را از بین مى‏برد


    شود بیش چون بخل و کین و حسد

    تو را دمبدم ز آن زیانها رسد

 جوانمردیت گردد از آن تبه‏
 شوى پیش یاران همه، رو سیه‏

==

463 «زَلَّةُ العالِمِ کَانکِسارِ السَّفینَة ِتُغرَقُ وَ یَغرِقُ»


 خطاى عالم مانند شکستن کشتى است که 

هم خودش غرق مى‏شود و هم 

دیگران را غرق میکند


    چو بر کشتى آید بدریا شکست
    شود غرق و نابود با آنچه هست،

، چنین است لغزیدن عالمان‏
 بسر اندر افتند با دیگران‏
=

464 «زَلَّةُ اللِّسانِ أَشَدُّ مِن جَرحِ السَّنانِ»



 لغزش زبان بدتر از زخم 

سرنیزه است
 



   رسد بر تو گر زخمها از سنان


    بسى بهتر است آن ز نیش زبان
، چو، زخم سنان را مداوا کنى

‏ بزخم زبان چون مدارا کنى‏
=

465 «زَلَّةُ العالِمِ تُفسِدُ العَوالِمَ»

 خطاى شخص عالم عالمها را خراب میکند

    به لغزیدن اندر ره ناصواب،

    جهان را کند مرد عالم خراب
 چو باشد ورا علم، بیش از خرد
‏ نداند که اندر ره کج رود
==


466 «زادُ المَرءِ اِلىَ الأخِرَةِ اَلوَرَعُ وَ التُّقى»


 توشه انسان براى آخرت پارسائى 

و پرهیزگارى است

و پرهیزگارى است

و پرهیزگارى است

    چه دارى تو از توشه آخرت
    چو خواهى شوى رستگار عاقبت
 ندانى که پرهیزکارى بود
‏ ز حرص و طمع برکنارى بود
=
467 «زَوالُ النِِّعَمِ بِمَنعِ حُقوقِ اللّهِ مِنها وَ التَّقصیرُ فى شُکرِها»

 ادا نکردن واجبات خدا و ناسپاسى، نعمت‏ها 

را از بین مى‏برد

    رود نعمت منعم آنگه ز دست،

    به فقر اندر افتد، شود خوار و پست
 که حقّ خدا را نسازد ادا، نیارد سپاس الهى بجا

468 «زینَةُ البَواطِنِ أَجمَلُ مِن زینَةِ الظّواهِرِ»
 آرایش دلها از آرایش تن‏ها بهتر است
    بود زینت باطن اى نیکخوى

    بسى بهتر از زینت روى و موى
 ز تقوى است آن را جمال و صفا
‏ که اتقى است اکرم، بنزد خدا

==

469 «سُوء الجِوارِ وَ الإسائَةُ اِلىَ الأبرارِ مِن اَعظَمِ اللَّومِ»


 بدى کردن نسبت به همسایگان و نیکان از 

بزرگترین پستى‏ها است

    بهمسایه بد کردن اى هوشمند
    به نیکان رساندن زیان و گزند، 
، بزشتى بود بدتر از هر بدى‏
بود غایت نا کسى و ددى‏
=

470 «سُوءُ الظَّنِّ بِالمُحسِنِ شَرُّ الإِثمِ وَ أَقبَحُ الظُّلمِ»


 بد گمانى نسبت بشخص نیکوکار بدترین گناه 

و زشت‏ترین ستم است

    ز مرد نکو پیشه پاکزاد،

    تو با بدگمانى نکن هیچ یاد
 کز آن نیست بدتر گناه و جفا
 نه در نزد خلق و نه پیش خدا
=

471 «سُوءُ الخُلقِ یُوحِشُ القَریبَ وَ یُنفِرُ البَعیدَ»


 بدخوئى خویش و نزدیک را از انسان دور میکند 

و بیگانه را از او بیزار مى‏ نماید

    نکوهیده باشد گرت خلق و خوى،

    چنان کاید از سوى گند آب بوى،

 کنى خویش و بیگانه از خویش دور
 تو تنها شوى گاه سوگ و سرور
=

472 «سُوءُ الخُلق ِنَکَدُ العَیشِ وَ عَذابُ النَّفسِ»


 بد خوئى زندگى را تیره میکند 


و روح را مى‏آزارد

    شود زندگى تنگ از خوى بد

    مبادت نظر هیچگه سوى بد
 به رنج و عذاب افتى آخر از او
 تو از زشتخوئى شوى زشت رو

==

473 «سَمِعُ الاُذُنِ لا یَنفَعُ مَعَ غَفلَةِ القَلبِ»


 با غفلت دل شنیدن با گوش سودمند نیست


    تو را چشم دل کور و گوش ار کر است،

    چه سودى ز چشم و ز گوش سر است
 به بیدارى دل خدا بین شوى‏
‏ سوى علم تا کشور چین شوى‏

=-

474 «سَلَّمُ الشَّرَفِ التّواضُعِ وَ السّخاءُ»


 فروتنى و بخشندگى نردبان شرف

 و بزرگى است.
    تواضع بود نردبان شرف

    چو گوهر نباشد، چه ارزد صدف‏

 دگر پلّه آن سخاء است و جود
 چه ماند ترا گر سخاوت نبود

===

475 «سُکرُ الغَفلَةِ وَ الغُرورِ اَبعَدُ مِن سُکرِ الخُمورِ»


 مستى غفلت و غرور طولانى‏ تر از 

مستى مسکرات است

    بود مستى غافلىّ و غرور،

    بس افزونتر از سکر شرب خمور
 بهوش آئى از مستى شرب زود
 کى آئى تو از اسب غفلت فرود

=

476 «سَبُعُ اُکولُُ حَطومُُ خَیرُُ مِن والِ غَشومُُ مَظلومُُ»

 درنده بسیار خورنده طعمه شکن از 

فرمانرواى ستمگر بهتر است

    بود شیر درّنده بیش خوار،

 چو حاکم کشد خلق را با ستم‏


    به از حاکم ظالم زشتکار

 کند اکتفا شیر با بیش و کم‏

=


477 «سِتَّةُُ تَختَبَرُ بِها عُقولُ الرِّجالِ: اَلمُصاحَبَةُ وَ المُعامَلَةُ

 و َالوِلایَةُ وَ العَزلُ وَ الغِناءُ وَ الفَقرُ» 


عقل انسان به شش چیز معلوم مى‏شود: همنشینى، داد

و ستد، فرمانروائى، برکنارى از کار، دارایى و فقر

    به شش چیز سنجى تو عقل رجال 

    به صحبت، به ثروت، به کمبود مال
به عزل و ولایت، به داد و ستد
، به راهى که او اندر اینها رود
=

478 «سَعادةُ الرَّجُلِ فى اِحرازِ دینِهِ وَ العَمَلُ لأِخِرَتِهِ»

 سعادت انسان در این است که دینش را حفظ کند 

و براى آخرتش کارى انجام دهد

    ره رستگارى بود حفظ دین

    بایمان محکم، بعلم و یقین‏
 باندوختن توشه آن جهان‏
 بخیر و سرافرازى جاودان

==‏

479 «سادَةُ النّاسِ فِى الدُّنیا اَلاسخیاء 

وَ فِى الأخِرَةِ الَأتقیاءُ» 

سرور مردم در دنیا بخشندگانند 

و در آخرت پارسایان

    بدنیا سر و سرور بندگان

    نباشد بجز خیل بخشندگان‏ 
، بروز جزا مردم پارسا،
بزرگند و سرور بنزد خدا
=  =

480 «سَیِّئَةُُ تَسوئُکَ خَیرُُ مِن حَسَنَةِِ تُعجِبُکَ»


 گناهى که تو را از آن بد آید از کار نیکى که بدان 

فریفته و مغرور شوى بهتر است

    گناهى گرت در نظر زشت بود،

    چو خیرى بعجب و غرورت فزود
 از آن خیر بهتر بود آن گناه،
، بظاهر فریبى نیفتى بچاه‏

==


481 «سامِعُ هَجوِ القَولِ شَریکُ القائِلِ»

 شنونده سخن زشت شریک گوینده آن است

    چو گوینده‏اى زشتگوئى کند

    بگفتار درّنده خویى کند،
، مبادا بدان گوش دارى فرا
 که انباز باشى تو اندر جزا
=

482 «سُنَّةُ الاخیارِ لَینُ الکَلامِ وَ اِفشاءُ السّلامِ» 

بنرمى سخن گفتن و آشکار کردن 

سلام روش نیکان است

    بنرمىّ و آهسته گفتن کلام،

    ولى آشکارا نمودن سلام،
 بود شیوه اهل خیر و رضا
 ز اخیار هرگز نبینى جفا

=

483 «سِتَّةُُ لا یُمارونَ الفَقیهُ وَ الرّئیسُ

 وَ الَدّنىُّ وَ البَذىّ ُوَ المرَةُ وَ الصَّبىُّ»


 با شش کس نباید ستیزه کرد: فقیه، رئیس، شخص 

پست، آدم بد زبان، زن و کودک

    به شش کس نباید نمودن ستیز،

    به ناکس، به کودک، به بى‏شرم، نیز 
 بمرد فقیه و رئیس و به زن‏
ز پیکار با هیچیک دم مزن‏

=
484 «سَفهُکَ عَلى مَن فَوقَکَ جَهلُُ مُردِىُُّ» 


در افتادن تو با کسى که از تو بالاتر است 

نادانى کشنده ‏اى است 


چو باشد کسى از تو در زور بیش، 
بجنگش مکن رنجه بازوى خویش 
که نادانى مهلک است این ستیز 
‏ مشو غرّه و از خطر می گریز 




485 «سَفهُکَ عَلى مَن دونَکَ جَهلُُ مُوذىُُّ» 


در افتادن تو با کسى که از تو پائین‏تر است 

نادانى آزار دهنده ‏اى است 



به قدرت چو کس باشدت زیر دست

به استیزه با او مکن خویش پست 
، که از جهل موذى است پیکار تو 

‏ چرا نیست زین کارها عار تو 

==
 


486 «سَل عَمّا لا بُدّ لَکَ وَ لا تُعَذّرُ فى جَهلِهِ» 

آنچه را از انجامش ناگریزى و عذرت از ندانستن 

آن پذیرفته نیست بپرس 



نباشد ز چیزى تو را چون گریز، 

ز جهلش نباشى تو معذور نیز، 

بپرس ار ندانى تو آن را درست‏ 

که انجام آن روز و شب کار تو است‏
==


487 «سَنامُ الدّینِ الصَّبرُ وَ الیَقینُ
 وَ مُجاهَدَةُ الهَوى» 



صبر و یقین و جهاد با نفس از بزرگترین 

پایه‏ هاى دین است.
   

 به تحقیق صبر است ز ارکان دین

    دگر پایه ‏اش هست بى‏ شک یقین

 جهاد است با نفس اصل دگر

‏ تو گر اهل دینى به ارکان نگر

==

488 «سَفکُ الدِّماءُ بِغَیرِ حَقِّها یَدعو اِلى 

حُلول النِّقمَةِ وَ ََزَوالِ النِّعمَةِ»

 ریختن خون نا حقّ بخشم و عذاب خدا 

و نابودى نعمت مى‏کشد


    شود نعمت از خون ناحقّ تباه

    چو، قتل است بالاتر از هر گناه‏ 


 کشد کار قاتل برنج و عقاب‏

شود دین و دنیاى عامل خراب‏
=

489 «سامِعُ الغیبَةُ شَریکُ المُغتاب»


 غیبت شنو شریک غیبت کننده است.

    چو غیبت کند کس تو مشنو از او

    مکن با چنین آدمى گفتگو

 که با او به غیبت تو گردى شریک
 چرا نشنوى جان من حرف نیک‏

==

490 «شَیئانِ لا یوزَنُ ثَوابُهُما اَلعَفو وَ العَدلُ»

 دو چیز است که اجر آنها را نمى‏ توان سنجید، یکى 

گذشت از گناه و دیگرى دادگسترى


    دو چیز است افزونتر اندر ثواب،

    یکى عفو و بخشش بجاى عقاب

 دگر در گه قدرت است عدل و داد
‏ که مظلوم گردد ز دست تو شاد
=

491 «شَیئانِ لا یُوازِنهُما عَمَلُُ حُسنُ الوَرَعِ

 وَ َالإِحسانِ اِلى المؤمِنینَ»



 دو چیز است که هیچ کارى با آنها برابرى نمى‏ کند، پارسائى 

بنحو شایسته و نیکى با مؤمنان


    نباشد پسندیده ‏تر از دو کار

    سزد گر تو را هر دو باشد شعار،

 یکى پارسائى بوجه نکو

 دو، احسان بمخلوق اى نیکخو
==

492 «شَیئانِ لا یَعرِفِ قَدرُهُما اِلّا مَن 

سَلبِهُما اَلغِنى وَ القُدرَةُ»



 هیچ کس قدر دو چیز را نمى‏داند مگر کسى 

که آنها را از دست بدهد، توانگرى و توانائى.


    نداند کسى قدر و ارج دو چیز،

    بود قدرت و بى‏ نیازى است نیز

 جز آن کس که روزى شود ناتوان‏
 کند او ز فقر و ندارى فغان‏
==

493 «شَرُّ المُحسِنینَ المُمتَنُّ بِاحسانِهِ» 


کسى که با نیکى کردنش بر مردم منّت گذارد 

بدترین نیکوکاران است


    باحسان چو منّت گذارى کنى،

    بدین شیوه، با خلق یارى کنى

 به نیکى نباشد بتر از تو کس‏
، تو را فکر آسایش خویش بس‏

=

494 «شَرُّ النّاسِ مَن کانَ مُتَتبِّعاََ لِعیوبِ 

النّاسِ عَمیَاََ عَن مَعایِبِه»


 بدترین اشخاص کسى است که معایب خود را نبیند 

و دنبال عیوب مردم باشد


    چو باشد کسى غافل از عیب خویش

    بهر کس تواند، زند طعن و نیش‏

 پى عیبجوئى مردم بود
 از او نیست بدتر، چو کژدم بود

=

495 «شَرُّ العَمَلِ ما أَفسَدتِ بِهِ مَعادَکَ»

 بدترین عمل آن ست که با آن آخرتت را خراب کنى.

    چو کارى معاد تو سازد تباه

    فزاید تو را بار جرم و گناه

، بتر نیست از آن، بترکش بکوش‏

، نه جز سود نبیند نصیحت نیوش‏

==

496 «شَرُّ الولاةِ مَن یَخافُهُ البَرىُ‏ء» 

بدترین فرمانروایان کسى است

 که بیگناه از وى بترسد.


    بترسد چو از حاکمى بیگناه

    نباشد به بیچارگان او پناه،

، بود بدترین حاکم آن زشتخو
 گریزند بسیار مردم از او

==

497 «شَرّ الأَخلاقِ اَلکذبُ وَ النِّفاقُ»

 دروغگوئى و دو روئى بدترین خویها است

    دو روئى بود بدترین خلق و خوى

    بزشتى، دروغ است همسنگ اوى‏

 نفاق از دروغ است و نا راستى‏
 چو ناراستى، قدر خود کاستى‏

==

498 «شَرُّ النّاسِ مَن لا یُقبَلُ العُذرَ

 وَ لا یُقیَلُ الذَّنبَ»


 بدترین مردم کسى است که پوزش را

 نپذیرد و از گناه نگذرد


    مبادا نباشى تو پوزش پذیر،

    که پوزش پذیر است ربّ قدیر

 بپوزش چو کس از گنه نگذرد،
 هم او بدترین خلایق بود

=


499 «شَرّ النّاسِ مَن لا یَثِقُ بِأحَدِِ لِسوءُ فِعلِهُ» 

کسى که به علّت بدکارى خودش به هیچ کس 

اعتماد نکند بدترین مردم است 


چو کس را نباشد به کس اعتماد، 

روا نیست نیکوئى اندر نهاد 

به شرّ و بدى نیست چون او بیاد 
بسستى گراید و را اعتقاد 
=

500 «شَرُّ الأَخَوانِ المُواصِلُ عِندَ الرَّخاءَ 

وَ المُفاصِلُ عِندَ البَلاءِ» 




بدترین دوستان آنستکه به هنگام آسایش پیوند 

کند و وقت گرفتارى جدائى جوید 



کند با تو پیوند اگر دوستى، 
بشادى بود چون رگ و پوستى 

چو وقت بلا ترک گوید تو را، 
، از او نیست بدتر بشرّ و جفا 

==
گردآور ی:  م .الف ز ائر

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد